Հրետաձիգներ չկան Իսկ ահա ԱԹՍ-ներ կգտնվեն

«Պետական-իրավական հարցերի խորհրդարանական հանձնաժողովը դեմ է քվեարկել «Հայաքվե»-ի նախաձեռնության շրջանակներում առաջարկված օրինագծով՝ Հայաստանի քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ մտցնելուն։ Այդ օրինագիծում խոսք էր գնում Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ժխտումը քրեականացնելու մասին։ Նախագիծը Ազգային ժողովի պրոֆիլային հանձնաժողովում ներկայացրել էր՝ «Հայաստան» խմբակցության քարտուղար Արծվիկ Մինասյանը։ Այսպիսով, հանձնաժողովը չի աջակցել Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմում ճանաչելու արգելքին»,- հայտնում են հայկական ԶԼՄ-ները:

Այսինքն՝ ինչ-որ «Հայաքվե»-ն ցանկացել է անցկացնել մի օրենք, որը Հայաստանի քաղաքացիներին կարգելեր ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը։ Բայց դա չի ստացվել, քանի որ բանականությունը այնուամենայնիվ ավելի ուժեղ է գտնվել: Բայց այս ամենը միայն այն պատճառով, որ Ադրբեջանի կողմից կիրառված ուժը որոշակիորեն պարզեցնում է հարեւանի միտքը։ Եվ որպեսզի մերկախոս չլինել, մի քիչ վիճակագրություն. օրինագծի առնչությամբ դրական եզրակացություն կայացնելու օգտին է քվեարկել հանձնաժողովի երեք անդամ (ընդդիմության ներկայացուցիչներ), դեմ են քվեարկել՝ յոթը (իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավորներ)։ Սա գովելի է, բայց դա, կարծում եմ բավարար չէ։ Այնուամենայնիվ գտնվեցին երեքը, որոնք «կողմ» են եղել, և դա անպայման պետք է հիշել։

Այդ «Հայաքվե»-ի համակարգող խորհրդի ներկայացուցիչ Ավետիք Չալաբյանը պարզաբանել է, որ խորհրդարան էին ներկայացվել երկու նախագիծ։ Դրանցից մեկը իրենից ներկայացնում էր «Հայաքվե»-ի նախաձեռնություն, իսկ մյուսը՝ այդ նույն նախաձեռնության առնչությամբ Արծվիկ Մինասյանի հայտարարությունը։ «Արծվիկ Մինասյանի հայտարարության քննարկումը հետաձգվել է երկու ամսով, իսկ ինքնին նախագիծը՝ մերժվել է»,- ասել է նա։ Ինքը՝ Չալաբյանը, բացասական է գնահատել իշխանամետ խորհրդարանականների քվեարկությունը։ Նրա խոսքով, նախագծին դեմ քվեարկած իշխանամետ պատգամավորները չեն ներկայացրել իրենց դիրքորոշման հստակ հիմնավորումը։

Իսկ այնտեղ ի՞նչ հիմնավորելու բան կա։ Սա ողջախոհություն է և նրա ճիշտ ըմբռնումը, որ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության չճանաչումը ոչ միայն ռիսկային գործ է, այլև մի գործ, որը հղի է խիստ և անխուսափելի պատժով, ինչպես նախորդ անգամ։ «Իսկ ռեւանշիզմի համար կպոկենք ձեռքերն ու ոտքերը», ինչպես սսկված ֆաշիստներին է ասել խորհրդային անհայտ գնդապետը 1945 թվականի ապրիլին՝ Բեռլինում:

Արծվիկ Մինասյանը, ըստ երևույթին, չի լսել այդ գնդապետի մասին, ուստի և հավելել է, որ եթե պատգամավորները կողմ քվեարկեին նախագծին, ապա այն կսահմանափակեր «Լեռնային Ղարաբաղը թղթի վրա Ադրբեջանին հանձնելու» հնարավորությունը։ Ոչ, դա ամենևին էլ այդպես չէ: Նույնիսկ թղթի վրա կարող ենք անել միայն այն, ինչը չի առաջացնի մեր դժգոհությունը: Ադրբեջանի ԱԳՆ-ում նստած են ինձանից խելացի մարդիկ, և նրանք Հայաստանի հետ խաղաղ պայմանագրի նախագծում (եթե այդպիսին ստորագրվի) անպայման կգրեն ոչ թե պարզապես «Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջներից հրաժարվելը»։ Այնտեղ անհրաժեշտ կլինի ամրագրել «որպեսզի ոչ մի «արցախի վտարանդի կառավարության» նման բաներ չլինեն»։ Ասեմ ավելին, այս թեզը գնտվելու է ոչ միայն մեր ԱԳՆ-ի, այլ նաև Պաշտպանության նախարարության զգոն, չննջող ուշադրության ներքո, որովհետեւ լավ է միայն այն դիվանագիտությունը, որն ունի հրետաձիգներ։ Հայաստանը դեպի ծով ելք չունի, հետևաբար այս դեպքում հրետաձիգները կարող են փոխարինվել համազարկային կրակի հրթիռային համակարգերով և անօդաչու թռչող սարքերով։ Եվ ոչ միայն։ Կան մեր շահերը պաշտպանելու ոչ պակաս հետաքրքիր ու արդյունավետ միջոցներ։

2023 թվականի օգոստոսի 31-ին այդ «Հայաքվե»-ի նախաձեռնող խումբը հավաքած 58 հազար ստորագրություն էր փոխանցել Հայաստանի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով, ընդ որում նրանք կարծես շտապում էին, ուստի անհրաժեշտ թվով ստորագրությունները ժամանակից շուտ են փոխանցվել։ Հայաստանի օրենսդրության համաձայն՝ 50 հազար ստորագրությունների հավաքումը՝ «Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ժխտումը և «Հայոց ցեղասպանության» նշանակության հարթաչափումը քրեականացնելու մասին» օրենսդրական նախաձեռնությունը խորհրդարան ներկայացնելու հնարավորություն է տալիս։ Հայաստանի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը մի փոքր մտածել է, սեպտեմբերի 25-ին ստուգել է ստորագրությունները և թույլ է տվել օրինագիծը ներկայացնել խորհրդարան։ Այնուամենայնիվ, ոչ միայն խորհրդարանական հանձնաժողովն է վճռականորեն մերժել այդ կասկածելի նախաձեռնությունը, այլ նաեւ ողջ Հայաստանի խորհրդարանը նույնպես հրաժարվել է այդ նախագիծը ընդգրկել լիագումար նիստի օրակարգում, որովհետև «նախագիծը չի կարող քննարկվել լիագումար նիստում»։ Սա գովելի է և վկայում է որոշակի քաղաքական հասունության մասին։ Սակայն, «Հայաքվե»-ն ունի պահեստային տարբերակ: Նրանք կարող են սկսել հաջորդ փուլը և փորձել 300 հազար ստորագրություն հավաքել Հայաստանի Հանրապետության ապագայի և ինչ-որ «լեռնային ղարաբաղի» հարցով հանրաքվե անցկացնելու համար։ Արծվիկ Մինասյանի և խոսնակի միջև նույնիսկ վիճաբանություն է եղել, Մինասյանը հայտարարել է, որ «իշխող խմբակցությունը ոչ միայն խախտել է իր նախընտրական խոստումը առանցքային ազգային հարցի շուրջ, այլև անում է այն ամենը, ինչ տրամագծորեն հակասում է այս խոստմանը»։ Ի պատասխան խոսնակը հայտարարել է, որ «չի հասկանում, թե ընդդիմությունն ինչ գործ ունի իշխանությունների նախընտրական խոստումների հետ, և որ ինքնին ընդդիմությունը, եթե ազնիվ լինենք, խորհրդարան է եկել իշխանական պատգամավորներին սպանելու նպատակով»։

Ընդհանուր առմամբ, հակամարտությունը սրվում է, ինչը չի կարող չուրախացնել։ Եկեք առանց երեսապաշտության. քո հակառակորդի (լինի նույնիսկ ոչ վաղուցվա՝ բայց միևնույն է հակառակորդ մնացածի) մոտ ցանկացած, նույնիսկ ամենափոքր ճգնաժամը, ցանկացած անկարգությունները, ցանկացած քաղաքական խնդիրները՝ դա շատ, շատ լավ է: Այնուամենայնիվ, կրկնում եմ. անհրաժեշտ եմ համարում Հայաստանի հետ խաղաղ պայմանագրում ներառել՝ նրա տարածքում ինչ որ «արցախի վտարանդի կառավարությունների» առկայության արգելքը։