Հայերը ուզում են՝ Եվրոպան չի կարող Միջազգային իրավունքը պատժամիջոցների անհաղթահարելի տենչանքի դեմ

Չհասցրեց անցնել ՄԱԿ-ի առաքելության և ԱՄՆ-ի Պետդեպարտամենտի ներկայացուցչի կողմից՝ Ղարաբաղի հայերի դեմ «էթնիկ զտումների» փաստերի բացակայության մասին հայտարարությունից հիասթափության դառը համը, երբ հայ հասարակությունը ստացավ հիասթափության նոր չափաբաժին՝ այս անգամ Եվրամիությունից: Հայաստանը ու նրա հովանավորները մեծ հույսեր էին դրել տարբեր տեսակի պատժամիջոցների վրա, որոնք ԵՄ-ն, ի պատասխան «արցախի դեմ ագրեսիայի» կարող էր կիրառել Բաքվի նկատմամբ։ Այս ուժերը նույնիսկ անցկացրին ամենահիմնավոր նախապատրաստություն՝ Եվրախորհրդարանը բանաձև ընդունեց՝ ԵՄ-ի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունները վերանայելու և նրա դեմ պատժամիջոցներ սահմանելու անհրաժեշտության մասին, մասնավորապես՝ դադարեցնել ԵՄ-ի հետ գործընկերության համաձայնագրի շուրջ բանակցությունները, հրաժարվել վիզային ռեժիմի պարզեցումից, նվազեցնել համագործակցության մակարդակը որոշ ոլորտներում, Հայաստանի դեմ «ռազմական ագրեսիայի կամ հիբրիդային հարձակումների» դեպքում կրճատել, կամ նույնիսկ հրաժարվել ադրբեջանական էներգառեսուրսների գնումներից։

Եվրախորհրդարանի, հայության համար «պատմական» նիստից անմիջապես հետո, Իսպանիայի Գրանադա քաղաքում անցկացվեց Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովը։ Նրանում պետք է կայանար Ալիևի, Փաշինյանի, Միշելի, Մակրոնի և Շոլցի հանդիպումը՝ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման շուրջ։ Ֆրանսիայի սադրիչ քաղաքականության պատճառով նախագահ Ալիևը պահանջեց մասնակիցների կազմի մեջ ընդգրկել Թուրքիայի նախագահին։ Սակայն չհանդիպեց արեւմտյան գործընկերների շրջանում ըմբռնման, ինչի արդյունքում Ալիեւը ստիպված եղավ հրաժարվել Գրանադա այցից։ Ադրբեջանի նախագահի բացակայությունը տխուր նոտա հաղորդեց միմյանցից հոգնած դասընկերների հանդիպմանը։ Սակայն դա չխանգարեց կողմերին ընդունել վերջնական հայտարարություն, որում չէին կարող չներառել բացարձակապես անիմաստ, բայց հայի ականջին հաճելի՝ «հայ փախստականներին» Ղարաբաղ առանց որևէ պայմանի և միջազգային մոնիտորինգի ներքո վերադարձի անհրաժեշտության մասին կետը։

Դրա հետ մեկտեղ, հայերը հույսը դրել էին շատ ավելիի վրա՝ հատկապես արդեն եվրոպական առաջնորդների բերանից Բաքվին սպառնացող պատժամիջոցներով ինչ-որ բարձրաձայնելուն։ Ի դժբախտություն հայերի, հարցականին վերջակետ դրեց ոչ այլ ոք, քան հայկական ռեւանշիզմի գլխավոր բազեն՝ Մակրոնը, ով հայտնեց. «Հիմա պատժամիջոցների ժամանակը չէ։ Դրանք հակաարդյունավետ կլինեին և կխանգարեին լավագույն կերպով պաշտպանել Հայաստանի տարածքն ու նրա բնակչությանը»։

Պետք է ասել, որ նման արձագանքը միանգամայն սպասելի էր, եթե ոչ հայերի, ապա հաստատ նրանց պաշտպաններ՝ եվրոպացի պատգամավորների կողմից։ Եվրախորհրդարանի պաշտպանության ենթակոմիտեի նախագահ Նատալի Լուազոն 60 պատգամավորների հետ միասին նախօրոք ԵՄ-ի արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության գերագույն ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելին հարցում ուղարկել այն մասին, թե Ղարաբաղում «մարտական գործողությունների» հետ կապված ինչ սահմանափակող միջոցներ են ձեռնարկվելու Բաքվի նկատմամբ։ Այս ուղերձում նա ինքն է ուշադրություն դարձնում ԵՄ-ի անդամ մի շարք երկրների՝ ադրբեջանական գազից կախվածության վրա։ Խոսքը Հունգարիայի, Ավստրիայի, Բուլղարիայի եւ Ռումինիայի մասին է։ Նրան կրկնում է հայտնի «Politico» պարբերականը. «Եվ չնայած եվրոպացի քաղաքական գործիչները հաճախ պատրաստ են իրենց հայտարարություններում բռնել Հայաստանի կողմը, Ադրբեջանի ազդեցությունը Եվրամիության վրա շատ ավելի ուժեղ է, քանի որ Բրյուսելը Կասպիից գազը դիտարկում է որպես ռուսական գազի այլընտրանք»: Ինչպես տեսնում ենք, ոչ միայն հայերը, այլ նաև հենց Եվրամիության ներսում հայամետ տրամադրված գործիչները ադրբեջանական էներգակիրներից ԵՄ-ի կախվածությունը նշում են, որպես Բաքվի դեմ պատժամիջոցներ կիրառելու գլխավոր խոչընդոտ։

Այս դիրքորոշման մեջ շատ է խորամանկությունը։ Փաստը նրանում է, որ պատժամիջոցների ցանկացած կիրառում պետք է հիմնավորված լինի միջազգային իրավունքով։ Ադրբեջանը չի կատարել միջազգային իրավունքին հակասող ոչ մի գործողություններ։ Բաքուն վերականգնել է իր ինքնիշխանությունը իր սեփական տարածքում։ Կարելի է ուշադրություն դարձնել, որ Մակրոնը պատժամիջոցների անհնարիությունը քողարկված կերպով բացատրել է հենց նրանով, որ Ադրբեջանը անցկացրել է օրինաչափ գործողություններ իր իսկ տարածքում։

Սա, իհարկե, չի նշանակում, որ այս հարցում ԵՄ-ի և Ադրբեջանի տնտեսական կապերը որևէ դեր չեն խաղում։ Անշուշտ, խաղում են։ Սակայն տրամաբանությունը այստեղ ուրիշ է՝ Ադրբեջանի հետ տնտեսական կապերը բավականին կարևոր են, որպեսզի թույլ չտան հանուն դրանց ոտնահարել միջազգային իրավունքը։ Դա հիանալի հասկանալով` հայամետ քաղաքական գործիչները դա ցայտուն են դարձնում իրենց անհրաժեշտ քողի տակ՝ փաստորեն խոստովանելով, որ ափսոսում են այն գործոնների առկայության համար, որոնք իրենց խանգարում են առհամարել օրենքն ու արդարությունը: