Հայաստանի փաստացի ստրկացում Բրյուսել. 05.04.2024

Այսպես ուրեմն, Բրյուսելում կայացավ ԵՄ-ԱՄՆ-Հայաստան ձևաչափով հանդիպումը, որը, ինչպես համոզված են Բաքվում (մինչդեռ, նաև Անկարայում և Մոսկվայում), հերթական վտանգի աղբյուր է ստեղծում Հարավային Կովկասի համար։ Եվ այն, որ այն չհետաձգվեց, չնայած Ադրբեջանի արդարացի նկատողություններին, շատ բանի մասին է խոսում։ Եվ հատկապես այն մասին, որ Արևմուտքն ակտիվորեն միացել է՝ Հարավային Կովկասում բաժանարար գծեր և, վերջնական հաշվով, լարվածություն ստեղծելու քաղաքականությանը։

Բաքվում ընդունելով Թուրքիայի արտաքին գործերի նախկին նախարար, Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի պատգամավոր և ՆԱՏՕ-ի Խորհրդարանական վեհաժողովում պատվիրակության ղեկավար Մևլութ Չավուշօղլուին՝ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն ընդգծել է, որ ներկա ժամանակ գործընթացները աշխարհում, այդ թվում նաև Հարավային Կովկասում զարգանում են շատ վտանգավոր ուղղությամբ, և Ադրբեջանի արդարացիորեն իր մտահոգությունն է հայտնում այդ կապակցությամբ, քանի որ Հարավային Կովկասի համար կազմված ծրագրերը կարող են ապագայում հանգեցնել մեծ աղետի։ Պետության ղեկավարը, անդրադառնալով ԱՄՆ-ի, Եվրամիության և Հայաստանի միջև բրյուսելյան հանդիպմանը, նշել է, որ դա վտանգի հերթական աղբյուր է ստեղծում Հարավային Կովկասի համար։

«Չնայած վերջին օրերին ինչպես ԱՄՆ-ի, այնպես էլ Եվրամիության բարձրաստիճան պաշտոնյաները իրենց իսկ նախաձեռնությամբ կայացած հեռախոսազրույցների ընթացքում փորձում էին մեզ համոզել, որ այդ հանդիպումն ուղղված չէ Ադրբեջանի դեմ։ Սակայն մենք գիտենք, որ դա ուղղված է Ադրբեջանի և Հարավային Կովկասում համագործակցության դեմ։ Սա՝ բաժանարար գծեր ստեղծելու և մեր երկիրը մեկուսացնելու նպատակ է հետապնդում»,- ընդգծել է նախագահ Իլհամ Ալիևը։

Դժվար է չհամաձայնվել պետության ղեկավարի փաստարկների հետ, քանի որ վերջին շրջանում, կոնկրետ անցյալ տարվա սեպտեմբերից, ԵՄ-ն Բորելի շուրթերով, Եվրախորհրդարանը, Եվրախորհուրդը և հատկապես Ֆրանսիան չեն հրաժարվել՝ Հայաստանը Հարավային Կովկասում իրենց ֆորպոստի վերածելու փորձերից։ Իսկ դա ոչ միայն ձգձգում է բանակցային գործընթացը և հետ է մղում խաղաղ պայմանագիրը, այլ նաև Երևանին հրահրում է նոր զինված սադրանքների։ Հայաստանում հույս են տածում, որ նրա թիկունքում նշմարվող Արևմուտքը կկարողանա գալ նրա օգնությանը և համատեղ ջանքերով հաղթահարել Ադրբեջանին։ Եվ Երեւանը արդեն քայլեր է ձեռնարկում այս ուղղությամբ։ Այն ժամանակ, երբ Փաշինյանը Բրյուսելում հանդիպում էր աշխարհի ուժեղների հետ, ժամը 15:10-ից 17:35-ը, Հայաստանի զինված ուժերի ստորաբաժանումները հերթական սադրանքների համար հող նախապատրաստելու նպատակով ձեռնարկել են՝ Թովուզի շրջանի Հաջալը և Աղբուլաղ, Աղդամ, Գարալար և Քոհնե Գըշլաղ բնակավայրերի, ինչպես նաև Գեդաբեկի շրջանի Գալաքենդ բնակավայրերի ուղղությամբ՝ ամրաշինական, ինժեներական աշխատանքներ իրականացնել ադրբեջանական բանակի դիրքերի դիմաց։

«Ադրբեջանական բանակի ստորաբաժանումների կողմից ձեռնարկված անհետաձգելի միջոցառումների արդյունքում, անցկացվող աշխատանքներն անմիջապես դադարեցվել են։ Բացի այդ, մոտավորապես ժամը 17:25-ին Բերդի շրջանի Չինարլը բնակավայրում տեղակայված դիրքերից կրակի են ենթարկվել՝ Թովուզի շրջանի Մունջուղլու բնակավայրի ուղղությամբ տեղակայված մեր բանակի դիրքերը», - ասվում է Ադրբեջանի Պնախարարության հաղորդագրության մեջ։

Շշմեցուցիչ է, բայց դրանով հանդերձ Փաշինյանը Բրյուսելում Բլինքենի և Ֆոն դեր Լեյենի հետ հանդիպումից առաջ մամուլի ասուլիսում ցինիկաբար հայտարարել է, որ «մենք հավատարիմ ենք մնում Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների նորմալացմանը՝ Ալմաթիի 1991 թվականի հռչակագրի համապատասխան՝ միմյանց ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչման հիման վրա:

Այդ իսկ պատճառով, հաշվի առնելով վերը նշվածը, պետք է ասել, որ Բլինքենի (ապրիլի 3) և ֆոն դեր Լեյենի (ապրիլի 4) հեռախոսազանգերը չկարողացան ադրբեջանական կողմին համոզել, որ Հայաստանի հետ իրենց սիրախաղը և հանդիպումը ուղղված չեն Ադրբեջանի դեմ։ Այո, ընդունում ենք, որ ինչ-որ մեկը կարող է առարկել մեզ, իբր, ներեցեք, բայց ոչ Բլինքենի, Ֆոն դեր Լեյենի և Բորելի հետ Փաշինյանի հրապարակային հանդիպման ժամանակ, ոչ էլ նրանց մեկնաբանություններում ռազմական բաղադրիչ չտեսանք։ Կարծես թե խոսում էին ֆինանսական օգնության և Հայաստանի ժողովրդավարացման մասին, բայց ոչ ոք ոչ մի խոսք չասաց ռազմատեխնիկական համագործակցության մասին։ Բայց ներողություն, Գերմանիայի և Խորհրդային Միության միջև չհարձակման պայմանագիր (նաև հայտնի է որպես Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտ կամ Ստալին-Հիտլեր պակտ), միջկառավարական համաձայնագիրը, որը 1939 թվականի օգոստոսի 23-ին ստորագրվել է Գերմանիան և Խորհրդային Միության արտաքին գործերի գերատեսչությունների ղեկավարների կողմից՝ նույնպես արտաքնապես ոչնչով չէին տարբերվում Լոնդոնի, Փարիզի, Տալլինի հետ Բեռլինի ստորագրած նույն պայմանագրերից։ Բայց, ի տարբերություն նրանց, Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պայմանագիրը պարունակում էր նաև գաղտնի լրացուցիչ արձանագրություն, որը սահմանում էր կողմերի շահերի ոլորտների սահմանները: Դրա մասին ո՛չ Բեռլինը (մինչ ԽՍՀՄ-ի վրա հարձակումը), ո՛չ էլ Մոսկվան հրապարակավ չէին խոսում։

Այդպես էլ բրյուսելյան հանդիպման դեպքում կողմերը հրապարակավ խոսել են տնտեսության, էներգետիկայի, առևտրի և ներդրումների մասին։ Բայց հետո կայացել են բանակցություններ փակ դռների հետևում։ Հարց է առաջանում, ի՞նչն էր այնտեղ այդքան գաղտնի: Արդյո՞ք դա այն չէ, ինչի մասին մենք արդեն հայտնել ենք ավելի վաղ: Մասնավորապես՝ ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի կողմից Հայաստանին ռազմական համագործակցության և ռազմական աջակցության մասին պայմանագիր, ներառյալ առաջադեմ ռազմական տեխնոլոգիաների և սպառազինության համակարգերի փոխանցում, հայ զինվորականների ուսումնական ծրագրերի քանակի ավելացում և համատեղ զորավարժություններ։ Մասնավորապես, ինչպես հայտնել են մեր հավաստի տեղեկատվության աղբյուրները, Հայաստանի ռազմական կարիքները բավարարելու համար ԵՄ-ն պարտավորվում է օգտագործել Խաղաղության եվրոպական հիմնադրամի (European Peace Facility) մեխանիզմը։ Մոտ ժամանակում մենք մեր ընթերցողներին անպայման կներկայացնենք տեղեկատվություն այն մասին, թե ինչ է այսօր ստորագրվել Բրյուսելում, և ինչ են այդքան խնամքով փորձում թաքցնել աշխարհից։ Ամեն ինչ իր ժամանակին։

Ի դեպ, ուշադրություն է գրավում ևս մեկ ոչ պակաս կարևոր փաստ։ Փաշինյան-Բլինքեն-ֆոն դեր Լեյեն-Բորել փակ հանդիպումից առաջ համատեղ ասուլիսը զարմանալիորեն աղոտ անցավ, ոչ այնքան շքեղ, որքան, ըստ երևույթին, նախատեսված էր ի սկզբանե։ Ուրախության ու տոնի նշույլ անգամ չկար։ Ինչո՞ւ։ Պատասխանն ակնհայտ է՝ դրա պատճառը ամենաբարձր մակարդակով հնչեցված Ադրբեջանի վճռական դիրքորոշումն էր։ Բաքուն հստակորեն՝ Բլինքենի և ֆոն դեր Լեյենի հետ Ալիևի հեռախոսազրույցներից և՛ առաջ, և՛ ընթացքում և՛ հետո, ցույց տվեց, որ մեզ հետ պետք է հաշվի նստել։ Եվ, դատելով ասուլիսի ձանձրալի մթնոլորտից, մեր ուղերձները հասել են իրենց հասցեատերերին։

Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա այսօր նա պաշտոնապես ձևակերպել է իր դավաճանությունը։ Դրա դիմաց նա եվրոպացիներից ստացել է 270 միլիոն եվրո, իսկ ԱՄՆ-ից՝ 65 միլիոն դոլար։ Փաստը մնում է փաստ՝ Հայաստանը վերածվում է Հարավային Կովկասում Արևմուտքի ռազմական ֆորպոստի։ 30 տարի նա կատարեց Ռուսաստանի ֆորպոստի դերը, իսկ հիմա փոխում է իր տիրոջը։ Եվ սա շատ վտանգավոր խաղ է։ Առաջին հերթին հենց Հայաստանի համար։