Սադրանք սահմանին. ծանոթ ձեռագիր Մեր կողմից չի հորինվել, և մենք չենք կարող չեղարկել

Երեկ, օրվա երկրորդ կեսին ադրբեջանա-հայկական պայմանական սահմանին միջադեպ է տեղի ունեցել։ Գուբադլիի շրջանի Ջիջիմլի բնակավայրում Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայության (ՊՍԾ) «Գուբադլի» առանձին սահմանապահ դիվիզիայի սահմանապահ մարտական կետի ծառայողական տարածքում ֆիքսվել է՝ պետական սահմանի խախտում երկու անձանց կողմից, ովքեր Հայաստանի Ներքին Խնձորեսկ գյուղի կողմից 300 մետր դեպի Ադրբեջանի խորք են քշել մոտ 200 գլուխ անասուն։ ՊՍԾ-ի սահմանապահ կարգախումբը՝ պետական սահմանի խախտումը կանխելու ժամանակ գնդակոծվել է Հայաստանի զինված ուժերի մարտական դիրքից, ինչի արդյունքում վիրավովել է ավագ լեյտենանտ Ռովշան Մամեդովը։ Սպան անմիջապես տարհանվել է բուժհաստատություն։

Ես թերահավատ մարդ եմ, և միջադեպի առնչությամբ Հայաստանի Ազգային անվտանգության ծառայության (ԱԱԾ) կողմից հնչեցված վարկածին այնքան էլ չեմ հավատում։ Եվ ես այնքան էլ չեմ հավատում ոչ միայն այն պատճառով, որ ես թերահավատ մարդ եմ: Տեսեք, մենք մի օր չէ որ ծանոթ ենք Հայաստանին, և այս ծանոթությունը շատ դժվար է հաճելի անվանել։ Նրանք սիրում են սադրանքներ ստեղծել, իսկ ստացած հակահարվածից հետո (անձամբ ես նախընտրում եմ «արդար հատուցում» տերմինը) բարձրաձայն լաց լինել, բողոքել ու բղավել «ուժի անհամաչափ կիրառման» մասին։ Քնարական շեղում. 19-րդ դարի վերջին բրիտանացի ճանապարհորդ և գործարար Հենրի Լինչը, այցելելով Անատոլիայի հարավ-արևելյան մաս, հայ քարոզիչների մասին գրել է հետևյալը. «Այս մարդկանց նպատակը՝ հայ ազատագրական պայքարին աջակցելն է, կրակ բոցավառելով այս ու այն կողմ և բարձր գոռալով. «Հրդե՜հ»։ Այս աղաղակին կառչում է եվրոպական մամուլը, և, երբ ժողովուրդը վազելով գալիս է տեսնելու, թե ինչ է տեղի ունեցել՝ նրանք մատով ցույց են տալիս թուրքերին և նրանց մեղադրում բոլոր մեղքերի մեջ»։ Ծանոթ ձեռագիր է, այդպես չէ արդյո՞ք։

Գիտեք, ես հնարավոր եմ համարում, որ չորքոտանի ոչխարների հոտը, եթե նրանց ճիշտ չկառավարել՝ ի վիճակի է հատել պետական սահմանը, մանավանդ, եթե այս սահմանը վատ է սարքավորված և այնքան էլ լավ չի պաշտպանվում։ Ոչխարների հոտը, եթե ճիշտ չկառավարել, առհասարակ ի վիճակի է գործերը ավելի վատ փչացնել, քան էշերի երամակը: Բայց ահա, այդ դեպքում ինչպե՞ս կարելի է բացատրել Հայաստանի զինված ուժերի մարտական դիրքից կրակոցները։

Այնուհետև։ Հայաստանի ԱԱԾ-ն հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է հետևյալը. «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի հանդիսացող հովիվը մոլորված հոտին փնտրելով հայտնվել է Ադրբեջանի տարածքում։ Իրադարձությունները զարգացել են այնպիսի բնույթով, որ տեղի է ունեցել փոխհրաձգություն (մեր մեկնաբանությունը՝ ինչպիսի բնույթով են զարգացել իրադարձությունները և ում միջև է տեղի ունեցել փոխհրաձգությունը. հովվի և ադրբեջանցի սահմանապահնե՞րի միջև): Միջադեպի հետեւանքով ադրբեջանական կողմից կա մեկ վիրավոր։ Հայաստանի Հանրապետության ԱԱԾ-ի սահմանապահ զորքերը պատրաստ են՝ Ադրբեջանի Հանրապետության սահմանապահ զորքերի հետ համատեղ հետաքննությանը։ Անկախ համատեղ հետաքննությունից՝ Հայաստանի Հանրապետության սահմանապահ զորքերը անցկացնում են սեփական հետաքննությունը, և արդյունքների մասին լրացուցիչ կտեղեկացվի։ Հարցը, թե ինչպես և ինչու են հովիվն ու հոտը հատել սահմանը, պարզաբանվում է։ Նշենք նաեւ, որ ադրբեջանական կողմը վերադարձրել է մոլորված հոտը, հովիվը նույնպես գտնվում է Հայաստանի տարածքում»։

Տարբերակը գեղեցիկ է, բայց թույլ։ Վերևում հարց եմ տվել, այդ ինչպե՞ս են իրադարձությունները զարգացել այնպիսի բնույթով, որ փոխհրաձգություն է սկսվել։ Իմ կարծիքով, ամեն ինչ փոքր-ինչ այլ կերպ է եղել. բրյուսելյան հանդիպման արդյունքներով, դե նրա, որը կայացել է այս տարվա ապրիլի 5-ին, ստանալով նոր հովանավորների աջակցությունը, հայկական կողմը որոշել է դիմել գնահատումային սադրանքի, նպատակ ունենալով պարզաբանել, թե կոնկրետ ինչ է ձեռնարկելու Ադրբեջանը սահմանին իրավիճակի թեթևակի սրման դեպքում։ Եթե հիշողությունս ինձ չի դավաճանում, անցյալ անգամ այն ավարտվել է «Հատուցում» գործողությամբ, իսկ իմ հիշողությունն ինձ չի դավաճանում, բայց, ըստ երևույթին, հիշողությունը դավաճանում է հայ ռեւանշիստներին։ Ինչ-որ բան ինձ հուշում է, որ պատասխանը չի ուշանա, և, ես կարծում եմ, որ հաջորդ անգամ, ընդգծում եմ, Ադրբեջանի և Հայաստանի պայմանական սահմանը խախտած բոլոր էշերն ու ոչխարները կկալանավորվեն, իսկ դիմադրողները՝ կոշտ և ցուցադրաբար կպատժվեն։ Եվ դժվար թե հաջորդ անգամ մենք վերադարձնենք մոլորված հոտը (հնչում է երկիմաստ, բայց, ինչպես ասում են, yaxşı oğlan sözün yaxşı mənasını başa düşər)։ Եթե ադրբեջանցի սահմանապահների ուղղությամբ կրակոցը նույնիսկ եղել է Հայաստանի զինված ուժերի մարտական դիրքից՝ էնտուզիաստի ձեռքի գործը և կրակ բացելու հրաման չի եղել՝ հարց է ծագում. այնտեղ ավազակախմբեր են, թե՞ կանոնավոր զինված ուժեր։

Ենթադրում եմ, որ պատասխան միջոցներ այնուամենայնիվ կձեռնարկվեն, և վստահ չեմ, որ այդ միջոցները դուր կգան Հայաստանին ու նրա հովանավորներին։ Մինչդեռ, հնարավոր եմ համարում, որ Հայաստանի հովանավորներին դուր կգա մեր ձեռնարկած միջոցները, հովանավորները կապացուցեն իրենց անհրաժեշտությունն ու օգտակարությունը՝ հերթական անգամ խորը մտահոգություն հայտնելով «ուժի անհամաչափ կիրառմանը»։ Եթե ես լինեի Հայաստանի տեղը, ես այնուամենայնիվ կմտածեի, իսկ արժե արդյո՞ք հավատալ պաշտպանության խոստումներին և զոռով փորձանքի մեջ ընկնել: Հերթական «Հատուցում» գործողության ժամանակ ծեծելու են ոչ թե ֆրանսիացիներին։

Ինչ արած, այս միջադեպը ավելորդ անգամ ապացուցում է, որ Հարավային Կովկասում իրական խաղաղությունը դեռ հեռու է։