Ունիկում «Արմենիկում» Էմին Գալալիի մտորումները

Այսօր դրա մասին քչերն են հիշում, բայց 25 տարի առաջ այդ խոսքերով խայտաբղված էին համաշխարհային մամուլի էջերը։ Հայ գիտնականները գտել են ՁԻԱՀ-ի բուժման դեղը։

Հայ էսկուլապները պնդում էին, որ իրենց գյուտը նվազեցնում է ՄԻԱՎ-ի պարունակությունը մարմնում և մոբիլիզացնում է հիվանդի իմունային համակարգը։ Այս հայտարարությունները հնչում էին ոչ միայն մի խումբ «էնտուզիաստ բուժակների» շուրթերից։ «Արմենիկումի» ֆինանսավորումն ու առաջմղումը ստանձնել էր նույնիսկ ոչ թե առողջապահության նախարարությունը, այլ այն ժամանակվա Ազգային անվտանգության նախարարությունը՝ Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարության ակտիվ աջակցությամբ։

Կառուցվել էր հատուկ բժշկական շենք «Արմենիկում բժշկական կենտրոն» ամպագոռգոռ անվան տակ։ Դե ուր մնաց բժշկական կենտրոն, ստեղծել էին «Արմենիկում» ֆուտբոլային թիմը։

Եվ նրանց մոտ դա ստացվե՜ց։ «Կոմսոմոլսկայա պրավդան» 1999 թվականին հրապարակել է 22-ամյա ռուսաստանցի Կոլեսնիկովի բուժման մասին զեկույցը, որի ամբողջական ապաքինման մասին հայտնել են հայ բժիշկները։ Գործարարները զանգվածաբար սկսեցին անշարժ գույք գնել Հայաստանի մայրաքաղաքում՝ բուժվելու համար տառապող մարդկանց աննախադեպ հոսքի ակնկալիքով։ «Արմենիկում»-ի մասին տենդագին պատմում էր սփյուռքը, որի ջանքերով դեղամիջոցը դարձավ գիտական ֆորումների քննարկման առարկա։ Հարյուրավոր հիվանդներ Ամերիկայից, Ռուսաստանից և Եվրոպայից ձգտում էին հասնել Երևան՝ հրաշքով ազատվելու հույսով։ Հակառետրովիրուսային դեղամիջոցների կողմնակիցները, որոնց օգնությամբ ՁԻԱՀ-ը բուժվում էր (և բուժվում է) ամբողջ աշխարհում, ձեռքերը թափ էին տալիս ու զարմանում էին՝ ինչպե՞ս կարող է դեղամիջոցը, որի հիմնական բաղադրիչը յոդն է, բուժել ՁԻԱՀ-ն։ Այո և այն էլ այնպես, որ հիվանդությունը (որը, հեգնանքով կոչվում է իմունային անբավարարություն) դեղամիջոցի նկատմամբ իմունիտետ չի զարգացնում։ Մի խոսքով, big success: Այսինքն մեծ հաջողություն ամեն ինչում։

Բացի մեկից։ Շուտով պարզ դարձավ, որ գովազդվող «Արմենիկումը» լավ բան է օտարերկրացիներին ներգրավելու, ներդրումները խթանելու, Հայաստանը որպես հանճարների երկիր հանրաճանաչ դարձնելու, անշարժ գույքի պահանջարկը բարձրացնելու և այլնի համար։ Բայց ՁԻԱՀ-ը նա չի բուժում:

Հայ «մասնագետների» բոլոր հայտարարությունները պարզվեցին, որ զուտ գռեհիկություն են։ Իսկ եթե ավելի կոշտ, ապա բացահայտ կեղծիք: Եվ դժբախտ Կոլեսնիկովն էլ չի ապաքինվել։ Նա շարունակում էր հիվանդանալ։ Առավել ևս, հայտնի դարձավ, որ հայ բժիշկների մտքով անգամ չի անցել հետևել հիվանդի բուժմանն ու արդյունքներին։ Հայկական կերուխումին կործանեց բծախնդիր «BBC» հեռուստաալիքը։ Նա թողարկեց հատուկ հաղորդում «Արմենիկումի» մասին, որտեղ ինչպես հայերի, այնպես էլ միամիտ տառապյալների համար այն քիչ մխիթարական եզրակացության հանգեց, որ հրաշքին հավատացողների վիճակը ոչ միայն չի բարելավվել, այլ նույնիսկ վատացել է։ Երբ խարդախությանը մասնակցած մի քանի հայ բժիշկները տարիներ անց համաձայնվեցին խոստովանական հարցազրույցի՝ նրանք հավատացնում էին, որ նրանք հավատում էին գյուտի հրաշքին։

Ես «Արմենիկումի» մասին ոչ պատահական չեմ հիշել։ Պատմությունը ցուցադրական է։ Այն բացահայտում է «ա-լյա-արմենյայի» կողմից ամեն ինչի նկատմամբ ոչ խորամանկ մոտեցման ալգորիթմը: Նրանք իրենք էին հավատում դրան։ Նրանք իրենք են հորինել նաև Ղարաբաղի հայկական պատկանելության մասին պատմությունը, և իրենք էլ հավատացել են դրան։ Այն էլ այնպես, այնպես, որ մեկ-երկուից ավելի շատ պարկեշտ պարոնների ու ընկերների համոզեցին մասնակցել իրենց արկածախնդրությանը։ Եվ սփյուռքն էլ նույն՝ ակտիվ կողմնակցի և ոգեշնչողի ակտիվ կողմնակցի դեր է խաղացել։ Եվ այն, ինչն ամենահատկանշականն է՝ որքան էլ ծանր դասեր լինեն, որքան էլ ֆիասկոն ջախջախիչ լինի, հայ հասարակության մի մասը շարունակում է հավատալ։

Իսկ հակառակ դեպքում ինչո՞ւ է այդ նույն «Արմենիկում» բժշկական կենտրոնը դեռ գործում Երևանում։