Անօրինական «պետնախարար»-ը՝ օրինական թիրախ է Ավելի լավ է հանցագործությունները կանխել, քան դրանք պատժել

2022 թվականի սեպտեմբերի 2-ը։ Խանքենդի։ «Պարկ-օթել»-ի նիստերի դահլիճ։ Այդ պահին դեռ ռուս գործարար Ռուբեն Վարդանյանի մամուլի ասուլիսը։ Մինչև ռուսական խաղաղապահ քանակակազմի (ՌԽՔ) ժամանակավոր պատասխանատվության գոտում գտնվող՝ անջատողական մնացորդի «պետնախարարի» բազկաթոռին ռուս օլիգարխի ծանր մարմնի վայրէջք կատարելուն դեռ կա մի ամբողջ երկու ամիս ու երկու օր։

«Ես հրաժարվել եմ Ռուսաստանի քաղաքացիությունից, որպեսզի գամ այստեղ և ստեղծեմ Ղարաբաղի անվտանգության և զարգացման ճակատ։ Մենք գտնվում ենք ճգնաժամային իրավիճակում։ Մեզ՝ հայերիս համար, եկել է գոյաբանական Սարդարապատի պահը, և եթե ուս ուսի չկանգնենք, ապա կկորցնենք այն, ինչը հանդիսանում է մեր հենարանը։ Այստեղ ես զինվոր եմ և պատրաստ եմ իմ կարողությունները, գիտելիքներն ու հնարավորությունները նվիրել Ղարաբաղին, նրա անկախության պահպանմանն ու զարգացմանը»,- շինծու խելացի հայացքով նստելով տեղի լրագրողուհիների առաջ ճառաբանել է Վարդանյանը։

Սակայն, չնայած նրան, որ օլիգարխը, ում հետևից երկարանում է մեծ գումարներ լվանալու և օֆշորներ փոխանցելու մեջ սկանդալների և մեղադրանքների մի երկար տափան՝ իր ելույթում շեշտել է Ռուսաստանի քաղաքացիությունից հրաժարվելը, այնուամենայնիվ, դա Բաքվի վրա առանձնապես տպավորություն չի թողել։ Շուտով նախագահ Ալիևը հասցեական արտահայտվեց՝ հասկացնելով, որ Ադրբեջանում ամեն ինչ գիտեն, և մեզ հետ խաղեր խաղալը անիմաստ է։

«Մենք պատրաստ ենք խոսել Ղարաբաղում ապրող հայերի հետ, բայց ոչ Մոսկվայի կողմից ուղարկված Վարդանյանի նման մարդկանց հետ, որոնց գրպանում ռուս ժողովրդից գողացված միլիարդավոր փողեր են։ Նրան Մոսկվայից այնտեղ է ուղարկվել շատ հստակ օրակարգով»,- նոյեմբերի 17-ին ասել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը՝ ընդունելով Արևելյան գործընկերության հարցերով Եվրամիության հատուկ բանագնաց Դիրկ Շյուբելի գլխավորած պատվիրակությանը։

Վարդանյանի հետագա քայլերը հաստատեցին նախագահ Ալիևի՝ մոսկովյան ուղարկածի «հստակ օրակարգի» մասին խոսքերը՝ ՌԽՔ-ի պատասխանատվության գոտում իրավիճակը ապակայունացնելու և Ադրբեջանին հրահրելու նպատակով հերթական ավազակային ընդհատակի կազմակերպում։ Եվ դրա համար մենք այսօր կցանկանայինք մի փոքր զարգացնել այն թեման, որին արդեն անդրադարձել ենք մեր նախորդ հրապարակումներում։ Եվ հատկապես՝ ադրբեջանական պետականության սպառնալիքի ուղու վրա ոտք դրած օլիգարխ-ահաբեկչի լիկվիդացման իրավունքը։ Առավել ևս, որ նոր հոդվածի համար տեղատվական առիթներ մեզ մոտ բավականին կան: Սա և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի կողմից՝ Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացիությունից հրաժարվելու մասին Ռուբեն Վարդանյանի դիմումի բավարարումն է, և նրա ադրբեջացի գործընկեր Բայրամովի հետ հանդիպման ժամանակ ՌԴ ԱԳՆ ղեկավար Լավրովի հայտարարությունն է այն մասին, որ «Ռուսաստանը ոչ մի կապ չունի Ռուբեն Վարդանյանի՝ Ղարաբաղ ուղևորվելու և այնտեղ քաղաքական գործունեությամբ զբաղվելու մասին որոշման հետ», և, վերջապես անձամբ Բայրամովի շուրթերից Բաքվի դիրքորոշման երեկվա հաստատումը այն մասին, որ «ադրբեջանական կողմը երբեք շփումներ չի ունենա Ռուբեն Վարդանյանի հետ»։

Եթե Վարդանյանը ՌԴ-ի քաղաքացի չէ, նրան Ադրբեջանի տարածք չի հրավիրել Ադրբեջանի Հանրապետության ոչ մի պետական հաստատություն, և առավել ևս Բաքվում նրան ոչ ոք չի լիազորել զբաղվել «քաղաքական գործունեությամբ», իսկ օլիգարխը չի ցանկանում ինքնակամ լքել Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքները, ընդհակառակը, այնտեղ իրագործում է ապօրինի գործողություններ ադրբեջանական պետության ինքնիշխանության և անվտանգության դեմ՝ հրապարակայնորեն հայտարարելով, որ «պատերազմը շարունակվում է, և մենք պետք է պատրաստ լինենք մարտի», նշանակում է, որ այստեղ միայն մի ելք կա՝ լիկվիդացիա։

Կշտապեմ զգուշացնել մեր որոշ ընթերցողներին, ովքեր արդեն թոքերում օդ են հավաքել, որպեսզի Caliber.Az-ի խմբագրությանը բարձրաձայն մեղադրել մարդու կյանքի իրավունքը չհարգելու մեջ։ Մենք հարգում ենք կյանքի իրավունքը։ Բայց, ինչպես ասում են, շատ ավելի լավ է կանխել հանցագործությունները, քան դրանք պատժել։ Վարդանյանը պատրաստվում է զինված դիմակայության, որը կխլի ինչպես ադրբեջանցիների, այնպես էլ հայերի կյանքը։ Արդյո՞ք մենք պատրաստ ենք ևս մեկ անգամ տեսնել վարդանյանների կողմից սանձազերծած հերթական պատերազմում իրենց որդիներին կորցրած ադրբեջանցի մայրերի արցունքները։ Ավելի լավ չի արդյո՞ք այս դեպքում խաղալ առաջ անցնելու՝ այս դեպքում Վարդանյանին լիկվիդացնելու վրա։

Իհարկե, մենք այստեղ Ամերիկա չենք բացահայտում՝ արտադատական մահապատիժները բավականին տարածված են աշխարհում։ Վերջին ժամանակներում ամենահայտնի դեպքը՝ Լոնդոնում ԱԴԾ (ՖՍԲ) փոխգնդապետ Ալեքսանդր Լիտվինենկոյի սպանությունն է։ Շատերը համարում են, որ Լիտվինենկոն ռադիոակտիվ պոլոնիումով թունավորվել էր իր Լյուբյանկայի նախկին գործընկերների կողմից՝ իբրև գերատեսչությունը նրան չի ներել դավաճանությունը և խրճիթից կեղտի դուրս բերումը ( այդ նույն հայտնի մամլո ասուլիսը «Ինտերֆաքս»-ում): Բայց Լիտվինենկոյի հետ դեպքը եզակի չէ։ Իսրայելը, օրինակ, հայտնի է նրանով, որ ոչնչացնում է ահաբեկիչներին ամբողջ աշխարհում, որոնց ձեռքերը թաթաղված են իսրայելցիների արյունով: Արտադատական հաշվեհարդարներ իրականացնելու հրաման է տրվում նաև այն դեպքում, երբ հայտնի է դառնում Իսրայելի և իսրայելցիների դեմ ահաբեկչություններ ծրագրելու կամ նախապատրաստելու մասին։ Ավելի լավ է նախօրոք ոչնչացնել մի երկու-երեք ահաբեկիչներին և նրանց գաղափարախոսներին, քան հետո ողբալ ահաբեկչության զոհերի համար։

Ի դեպ, արտադական մահապատիժներից չի խորշում նաև Հայաստանի «քույր» Ֆրանսիան։ 2017 թվականին այնտեղ սկանդալ բռնկվեց նախագահ Ֆրանսուա Օլանդի կողմից Հյուսիսային Աֆրիկայում, Սիրիայում և Իրաքում ահաբեկիչներին ոչնչացնելու հրամանի շուրջ։ Այդ ժամանակ պարզվեց, որ ֆրանսիական հատուկ ծառայությունների նշանառության մեջ քիչ չեն լիկվիդացման թեկնածուներ։ ԶԼՄ-ներում հրապարակումների համաձայն՝ նախագահ Ֆրանսուա Օլանդը պաշտպանել է ԴԱԻՇ-ում կարևոր պաշտոններ գրավող և Ֆրանսիայի անվտանգության համար վտանգ ներկայացնող իսլամիստներին չեզոքացնելու գաղափարը։ Ընդամենը իշխանության հինգ տարիների ընթացքում Օլանդը հավանություն է տվել մոտ 40 սպանությանը։ Մասնավորապես, DGSE-ի (Արտաքին անվտանգության գլխավոր վարչություն) մարտիկները ոչնչացրել են 2013 թվականին Կիդալ քաղաքում (Մալի) «Ֆրանս ինտերնասիոնալ» ռադիոկայանի (RFI) երկու ֆրանսիացի լրագրողների առևանգմանը և մահապատժի գրեթե բոլոր մասնակիցներին։

Իսկ նախագահ Օբամայի հրամանով իրականացված ամերիկյան «Նեպտունի նիզակ» գործողությու՞նը, որի արդյունքում Պակիստանում ոչնչացվեց բեն Լադենը։ Իսկ 1988-ի գարնանը Ջիբրալթարում բրիտանական գաղտնի ծառայությունների կողմից իրականացված «Ֆլավիի» գործողությունը, երբ գործակալները գնդակահարեցին Իռլանդիայի հանրապետական բանակի (ԻՀԲ) երեք մարտիկներին: Տարիներ անց հայտնի դարձավ, որ ահաբեկիչների ոչնչացման հրամանը գործակալներին տվել է անձամբ վարչապետ Թետչերը։

Այսինքն, նույնիսկ ամենաժողովրդավարական պետությունները երբեմն դիմում են այնպիսի պատժի, ինչպիսին է արտադատական մահապատիժը, երբ խոսքը ազգային անվտանգությանը վտանգ ներկայացնող անձանց մասին է: Երբեմն այս մեթոդը հանդիսանում է ահաբեկչության դեմ պայքարի ամենաարդյունավետ մեթոդ։ Իսկ Ռուբեն Վարդանյանի դեպքում եզրակացությունը ծագում է ինքնաբարեբար։ Քանի որ նա պատրաստ չէ հեռանալ կամ ենթարկվել Ադրբեջանի օրինական պահանջներին, ապա պետք է պատրաստ լինի իրադարձությունների նման զարգացմանը։ Դրա համար ադրբեջանական ուժային կառույցների մոտ մեթոդները և միջոցները ավելի քան բավարար են։ Ինչպես ասում են՝ որտեղ բռնենք, այնտեղ էլ կսպանենք, այդ թվում նաև զուգարանում։ Բայց սա արդեն բոլորովին այլ մարդու բառապաշարից է ...